Роды хоринских бурят

Хо́ри-буря́ты (бур. Хори буряадууд) — крупнейший субэтнос бурятского народа. Составляют около половины от всей численности бурят в России. Кроме того большая часть бурят Монголии является хори-бурятами. Оценочная численность хори-бурят составляет около 400 000 человек. Расселены в основном в восточной части этнической Бурятии. Говорят на хоринском наречии бурятского языка, который лёг в основу современного бурятского литературного языка. Включают в свой состав агинских бурят, сохранивших общие особенности языка и культуры, но выделившихся административно от остальных хори-бурят путём создания собственной степной думы в начале XIX века. Общим прародителем этих родов считается Хоридой мэргэн, от которого и пошёл этноним хори.

Большинство исследователей этногенеза хори-бурят считают, что они произошли от средневековых хори-туматов. После создания Монгольской империи упоминание о хори-туматах прекращается вплоть до появления русских в Прибайкалье в XVII веке. В начале XVIII века впервые упоминаются одиннадцать родов хоринцев: бур. галзууд, хуасай, хүбдүүд, гушад, шарайд, харгана, худай, бодонгууд, хальбан, сагаангууд и батанай. Каждый из этих родов примерно в то же время получил знамена от царского правительства.

  • Со времен Хоридой-мэргэна и его второй жены Шаралдай их старший
  • Второй по старшинству сын Хоридой мэргэна и его жены Шаралдай.
  • Третий по старшинству сын Хоридой-мэргэна и его второй жены Шаралдай. Прародитель бурятского
  • Сын Хоридой-мэргэна и его второй жены Шаралдай. Прародитель бурятского рода Гушад {slider Тотем|closed|red}
  • Сын Хоридой-мэргэна и его второй жены Шаралдай. Прародитель бурятского рода Шарайд(Ширайд) {slider Тотем|closed|red}
  • Шестой сын Хоридой-мэргэна и его третьей жены Нагатай, у которой он был
Ещё удерживайте SHIFT чтобы показать все показать все

Генетические исследования показывают, что хори-буряты в большинстве своём относятся к гаплогруппе N1c1. Гаплогруппа N1c1 встречается в основном среди коренных народов севера Евразии. Преобладающими носителями данной гаплогруппы являются — финны (68 %), балты (46 %), якуты (94 %), удмурты (56 %), хори-буряты (78%, у бурят России около 48%) 

Роды хори-бурят подразделяются на хухуры (ветви).

В составе рода галзууд: жэнхэн (жэнхэни, жинхэн, жинхан), дэлдэгэр (дэлдгэр, дэлдэгыр), доргошо (доргоши), сарбада (hарбада), даганхан (дагаанхан, даахай, дагаахай), хабагай, эршим (эршэм), онхот (онхон), хайтал, шоно, ользон (олзон), нохой ураг (нохой-уруг), хатагин, харчин, хорчин, шара-нохой, алилхай (алаахай), монгол, сагаатан (сагаатанда), ногоогод (ногоод, ногоон), саадагта (һаадагта);

хуасай: баршюха (баршюуха, баршууха, баршиуха, боршихо, боршиихо, бориишха, барюушха), бэгтэр (бэктыр, бэдэтур, бухтэр, богдор, богтор), боохой (бохой), сагаан-малгай, тогтор (тогдор), онгор (обогор, онгоодор), баабагар (бабгар, бабагар), харилхан (хурилхан, хуригахан), табахал (таабахал), баяахан, ухээлэй;

гушад (гучид) выделяются следующие хухуры: хара гушад (бухэ-хара, хара баатар), шара гушад (шара-мэргэн, мэргэн шара);

шарайд: ахайд (ахайдай, ахайтай), долоод (долот, долоогаад, долоон), хагшууд (хаг­шуул, хакшют, хогшууд, хошууд, гэгжид, гэгшэд), ходонца (худанса), тоботой (тободой, дободой, доботой, табатай), дэлдэй (далтай, дэлдээ), сунит (сүнид, сүмид), субада, танга, халбанаг, пуусагад, балтягий;

хубдууд: лэглут (лыглут, лэглууд, лиглид), улаалзай (улалзай), байтай (бойтой), нохой (нохой-уруг), цагалзай (сагаалзай, сагалжа, сагаалжа), тэмурчин (тумэршэ, тумэршэн), борюха (борюуха, барюуха, бурюуха, боригоохо), бадлай, ургаша;

харгана: хоохэй, моотгон (моотган, моотогон, моодхон, моотхон), баатаржан (батаржан, баторжан, баатаржаан), абга (абхан, абахан), байтай (байталай), хухэнэт (хухэнууд, хүхэ), онхот, тангут (тангууд, тангад), баряхан (баряахай, барюухай), хоодой (хуудай), шуудай (шудай, шигудай, сигуудай, сагуудай), хушуун, хоран, батанай (батнай);

бодонгууд: оргодой (оргоодой, оргойтой), залаир, будан (бодон), hуури (байра), hарьмайта (hарьмайтай), тэсхэй, зартаган (зэртэхэн), сонхон;

худай: залгюр (залхи, зальтир), кудуй (худуй, хуудэй, хуугэдэй), михан, алагуй, хара-тулуй (хара тоолэй), хонтон (хунда, хундуу), бэцыхэй (бэцээхэй), зэмхэт (жэмгэд), бушхэй, шилхар (шалхар), римгид;

хальбан (хальбин): гутар (гутаар, гуутар), хуригай (хурьгай, хоригой), мэнгэй (мэнгээ), жирохон (жороохон), тэсхэй, баригай, мусхэн (мусэн), зургууд (зургад, зурагаад);

сагаангууд: убэгтэй, убэгэ (убээгэй, убгэй, убэгуй, убгэн), баянгу (баянгуй), хэнзэгэй (хэнзэгэ), улинхай (уляанхай), хушууша (хугшууша), бутэй (бүдэй), шоно;

батанай: догшид (докшит, тугшэд, тугчид), шалдан (салдан), бухай (бохой, боохой, бохон), хэдэгэнэ, малан (малаахан, малгаахан), заямха (захимха), шубгэ.

Помимо этого выделялись следующие административные роды: баруун-хуасай, зүүн-хуасай; баруун-харгана, зүүн-харгана; баруун-хубдууд, зүүн-хубдууд